حتی اگر بچه پیش‌دبستانی یا‌کلاس اولی هم نداشته‌باشید، باز‌این روز‌ها درگیر آماده‌سازی وسایل و‌سرویس مدرسه فرزندانتان هستید. دوهفته‌ای تا‌شروع رسمی مدرسه‌ها باقی‌مانده است، با‌چشم برهم زدنی این روز‌ها هم تمام می‌شود و‌شما می‌مانید و‌یک دنیا کار برزمین مانده.
اشتباه نکنید قصد نداریم درباره تهیه لوازم و‌تجهیزات موردنیاز‌برای مدرسه صحبت کنیم، بلکه هدفمان ایجاد آمادگی روحی در‌بچه‌های بزرگ‌تر برای یک شروع دوباره و‌در‌بچه‌های کوچک‌تر برای پذیرش مدرسه است، به‌ویژه اینکه با‌توجه به‌سبک فرزندپروری والدین امروزی و‌تک‌فرزند بودن خیلی از‌بچه‌ها، وابستگی آنها به‌والدین برای رفتن به‌مدرسه در‌روز‌های پیش‌رو دردسرساز‌هم خواهد‌شد. کمی دیر شده‌است، اما می‌توان با‌کمی برنامه‌ریزی در‌همین روز‌های باقی‌مانده هم، این آمادگی را‌تاحدی در‌بچه‌ها ایجاد کرد.
سحرخیزی و تنظیم خواب شبانه
یکی از‌ضرورت‌هایی که‌می‌تواند در‌کودک برای رفتن به‌مدرسه آمادگی ایجاد کند، زودبیدارشدن است که‌در‌بهترین حالت باید خودکار و‌داوطلبانه باشد. موضوعی که‌معمولا یکی از‌دغدغه‌های مهم پدر و‌مادر‌ها با‌بازگشایی مدرسه‌ها هم هست؛ چون بچه‌ها دوست ندارند از‌خواب صبحگاهی‌شان برای کار اجباری مانند رفتن به‌مدرسه بزنند. برای همین بهتر است از‌همین امروز برای این منظور برنامه‌ریزی کنید.
قانون شماره ۱
کودکان پنج تا‌دوازده‌ساله، دست‌کم به۱۰ ساعت خواب شبانه نیاز‌دارند. اگر خواب شبانه آنها کمتر از‌این میزان باشد و‌ساعت ۹ شب نخوابند، صبح زود و‌سرحال بیدار نمی‌شوند؛ برای همین باید همه برنامه‌هایتان را‌برای رسیدن به‌این هدف تنظیم کنید.
قانون شماره ۲
اگر کودکتان ساعت ۹ شب نمی‌خوابد، از‌همین امشب هرشب نیم‌ساعت زمان خواب او‌را جلو ببرید تا‌به‌این رویه عادت کند.
قانون شماره ۳
خواب و‌نوع تغذیه ارتباط مستقیمی باهم دارند، بنابراین برای داشتن خوابی عمیق و‌راحت در‌شب لازم است از‌تهیه غذا‌های چرب و‌سنگین برای وعده شام بچه‌ها بپرهیزید و‌شام آنها را‌هم زود بدهید، حتی اگر خودتان فرصت شام‌خوردن در‌آن ساعت را‌نداشته‌باشید.
قانون شماره ۴
با شروع فعالیت مدرسه بچه‌ها، بهتر است مهمانی‌های شبانه را‌هم تعطیل کنید. همچنین اجازه ندهید بچه‌ها تا‌دیروقت پای تلویزیون یا‌گوشی تلفن‌همراه بنشینند.
قانون شماره ۵
بچه‌ها نباید کاری را‌برای صبح باقی بگذارند. ازاین‌رو از‌کودکتان بخواهید کیف و‌وسایل مدرسه‌اش را‌پیش از‌خواب آماده کند و‌تکالیفش را‌هم برای صبح نگذارد، حتی اگر به‌اندازه حل کردن یک تمرین باشد. دقت داشته‌باشید که‌آماده‌بودن وسایل، درگیری فکری بچه‌ها را‌صبح کمتر خواهد کرد.
قانون شماره ۶
- برای زود خوابیدن و‌زود بیدار شدن، حضور مزاحم‌ها را‌در‌زندگی آنها کمتر و‌مشوق‌ها را‌بیشتر کنید. برای نمونه به‌این چند راهکار توجه کنید.
- هوای گرم سبب خوا‌ب‌آلودگی بچه‌ها می‌شود، بنابراین برای اینکه کودک به‌موقع بیدار شود، دمای اتاقش را‌در‌حدی معتدل تنظیم کنید.
- هنگام شب و‌با نزدیک‌شدن به‌ساعت خواب، نور چراغ‌ها را‌کم کنید. صبح نیز کودک را‌در‌نور و‌روشنایی قرار دهید. این تغییر نور کمک می‌کند مغز کودک راحت‌تر به‌این چرخه خواب و‌بیداری عادت کند.
- بیدارکردن بچه‌ها در‌ساعت‌های اولیه روز با‌عجله و‌سروصدای زیاد آنها را‌بدخلق می‌کند و‌اثر روانی منفی روی آنها می‌گذارد. بهتر است ابتدا آرام در‌اتاق او‌را باز‌و سپس با‌نوازش و‌الفاظ زیبا و‌محبت‌آمیز، بیدارش کنید.
- برای کودکتان یک ساعت رومیزی بخرید و‌روش تنظیم و‌کوک‌کردن آن را‌به‌او یاد بدهید تا‌با صدای زنگ ساعت بیدار شود. با‌این کار او‌مسئولیت‌پذیر هم خواهد شد و‌هرروز صبح به‌امید شما نخواهد بود.
- اگر کودکتان صبح زود نمی‌تواند از‌خواب بیدار شود، او‌را تنبل یا‌بداخلاق نخوانید. بهتر است ساعت او‌را ۱۰ دقیقه جلوتر کوک کنید تا‌او فرصت بیشتری برای بیدارشدن داشته‌باشد.
- برای سحرخیزشدن بچه‌ها باید آنها را‌تشویق کرد و‌از‌فایده سحرخیزی برایشان گفت؛ بنابراین اگر کودکتان صبح زود از‌خواب بیدار می‌شود، برایش جایزه‌های کوچکی مانند خوراکی موردعلاقه‌اش یا‌یک صبحانه خوشمزه در‌نظر بگیرید.
- برای اینکه خواب کودکتان عمیق و‌آرام باشد و‌شب‌ها چرخه خواب او‌به‌هم نریزد، بهتر است کودک هرشب یک ساعت پیش از‌خواب مخلوطی از‌یک لیوان شیر و‌پنج عدد بادام خام آسیاب‌شده بنوشد.
دانستنی‌هایی که‌باید بچه‌ها بدانند
متأسفانه این روز‌ها شاهد یک اشتباه محاسباتی در‌روابط بین والدین با‌اولیای مدرسه هستیم. آنچه سبب شده تا برخی از‌معلمان دیگر آن دغدغه تربیتی گذشته را‌نداشته‌باشند. ازاین‌رو شاهد تربیت کودکانی همیشه طلبکار، ضعیف و‌متکی به‌پدر و‌مادر هستیم. واقعیت این است که‌بچه‌ها در‌مدرسه باید آماده ورود به‌دنیای بزرگ‌تری شوند، نه‌اینکه انتظار داشته‌باشیم معلم یا‌هم‌شاگردی‌هایشان همان رفتار ما یا‌خواهر و برادرهایشان را با آنها داشته‌باشند. ازاین‌رو، به‌شما توصیه می‌کنیم این چند قانون‌ابتدایی را به‌او بیاموزید.
قانون شماره ۱
وقت‌شناسی شرط موفقیت در‌زندگی است، پس وقت‌شناسی را‌به‌فرزندتان بیاموزید و‌موظفش کنید که‌پیش از‌معلم در‌کلاس درس حاضر شود.
قانون شماره ۲
به‌فرزندتان احترام به‌معلم را‌آموزش بدهید و‌درمقابل او، با‌احترام از‌معلمش یاد کنید. بچه‌ها باید بدانند که‌معلم در‌کلاس صاحب‌اختیار است و‌دانش‌آموزان باید به‌او احترام بگذارند.
قانون شماره ۳
درباره نظم و‌انضباط و‌پوشش مرتب و‌درست در‌مدرسه با‌فرزندتان صحبت کنید. بچه‌ها نباید اجازه داشته‌باشند در‌مدرسه از‌پوشش دل‌به‌خواهی استفاده کنند.
قانون شماره ۴
به‌جای آماده‌کردن هرروزه کیف فرزندتان برای مدرسه، فقط او‌را در‌این کار همراهی کنید.
قانون شماره ۵
قانون‌های مدرسه را‌برای فرزندتان بازگو کنید و‌اجازه ندهید که‌ممنوعه‌هایی مانند گوشی تلفن‌همراه را‌با‌خودش به‌مدرسه ببرد.
قانون شماره ۶
به‌بچه‌ها درباره تعامل با‌دوستانشان، احترام و‌بازی با‌آن‌ها یادآوری‌کنید. اهمیت رعایت نوبت، استفاده‌مشترک از‌وسایل، رعایت نکات ایمنی هنگام بازی و‌دعوت از‌دیگران برای بازی نمونه کوچکی از‌این موارد است.
قانون شماره ۷
داشتن اخلاق جوانمردانه برای زندگی در‌این دنیا ضروری است و‌این نکته را‌هم باید از‌کودکی به‌بچه‌ها یاد داد. برای نمونه اگر یکی از‌هم‌شاگردی‌هایش نمره‌بهتری می‌گیرد یا‌رقابتی مانند حفظ الفبا را‌برنده می‌شود، خوب است که‌به‌او تبریک بگوید.
قانون شماره ۸
به‌فرزندتان بیاموزید که‌تفاوت‌های زیادی مانند تفاوت در‌نژاد، مذهب، سلامت جسمی و‌شرایط زندگی در‌میان دانش‌آموزان یک کلاس وجود خواهد داشت که‌بچه‌ها باید بتوانند آنها را‌بپذیرند.
کم‌کردن وابستگی در‌بچه‌های کوچک‌تر
اینکه بچه‌های کلاس اول یا‌پیش‌دبستانی در‌روز‌های نخست مدرسه قدری اضطراب برای جدایی از‌پدر و‌مادر داشته‌باشند، طبیعی است. گریه‌کردن، بدخلقی یا‌وابستگی به‌پدر و‌مادر از‌نشانه‌های آن است. درصورتی‌که این اضطراب در‌فعالیت‌های عادی کودک مانند تکالیف مدرسه یا‌روابط با‌دوستانش اختلال ایجاد کند و‌بیش از‌چند ماه ادامه داشته‌باشد، این مسئله دیگر طبیعی نیست و‌امکان دارد کودک گرفتار اختلال اضطراب جدایی شده‌باشد.
ازاین‌رو، گاهی بخشی از‌بدقلقی‌هایی که‌بچه‌ها هنگام صبح برای رفتن به‌مدرسه درپیش می‌گیرند، می‌تواند به‌این علت باشد. بد نیست، دو نکته را‌درباره این بچه‌ها بدانید:
- اختلال اضطراب جدایی سبب شدت گرفتن ترس کودک و‌بروز اختلال در‌فعالیت‌های روزمره او‌می‌شود.
- کودک مبتلا به‌اختلال اضطراب جدایی گاهی فقط با‌تصور دوری از‌پدر و‌مادر مضطرب می‌شود و‌ممکن است برای خودداری از‌بازی با‌همسالان یا‌رفتن به‌مدرسه از‌خستگی و‌بیماری شکایت کند.
با همه اینها باید بدانید که‌این اختلال هم درمان‌پذیر است و‌جای نگرانی نیست؛ فقط باید از‌یک روان‌شناس مجرب کودک دراین‌زمینه کمک بخواهید. آماده‌کردن کودک برای ورود به‌مدرسه، نیازمند فرایندی برنامه‌ریزی‌شده است که‌پدر و‌مادر باید فعالانه در‌آن مشارکت کنند. با‌این‌روش اضطراب جدایی در‌کودک هم کم‌کم از‌بین می‌رود و‌انگیزه‌اش برای رفتن به‌مدرسه بیشتر می‌شود. برای این هدف چند نکته را‌توصیه می‌کنیم:
- درباره مدرسه، کلاس درس، زنگ تفریح، معلم و‌به‌طور کلی محیط آموزشی با‌کودک صحبت کنید و‌از‌خاطرات خوب مدرسه‌رفتن خودتان و‌فایده رفتن به‌مدرسه برایش بگویید تا‌او آمادگی ذهنی بیشتری برای ورود به‌مدرسه پیدا کند.
- در خرید نوشت‌افزار با‌کودک همراهی کنید و‌این‌کار را‌قبل از‌شروع مدرسه انجام دهید تا‌کودک ذوق و‌شوق از‌خودش نشان بدهد.
- چه شاغل هستید و‌چه خانه‌دار، برنامه‌ریزی کنید تا‌روز‌های اول ورود به‌مدرسه را‌بیشتر در‌کنار کودکتان باشید.
- با روی خوش از‌کودکتان خداحافظی کنید و‌اجازه ندهید او‌نگرانی را‌در‌چهره‌تان ببیند. زمانی که‌کودک را‌راهی مدرسه می‌کنید، به‌شکلی کوتاه با‌او خداحافظی کنید.
- معمولا برای ورود کودکان کلاس‌اولی جشن می‌گیرند، اما ما به‌شما پیشنهاد می‌کنیم هرسال با‌ورود کودک به‌مدرسه، برای او‌جشنی خودمانی و‌کوچک با‌دیگر اعضای خانواده بگیرید.
